به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» از تهران، حجت الاسلام سید مهدی موسوی (مقرر دیدگاه استاد مبلغی) در سومین پیش نشست همایش ملی فقه نظام ساز با موضوع «رویکردشناسی فقه نظام ساز» (اولین نشست) که به همت موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) و با همکاری دبیرخانه هم اندیشی فقه حکومتی برگزار شد، به تبیین دیدگاه آیت الله مبلغی در موضوع فقه نظام ساز پرداخت و اظهار داشت: جهت تبیین بحث های استاد مبلغی در این موضوع به دو نکته اشاره می کنم؛ ابتدا باید بررسی شود که آیا در حال حاضر آسیب هایی بر فقه ما عارض شده یا نشده است؟ و اگر آسیبی وجود دارد آیا آن آسب ها ذاتی فقه اند یا عارض بر آن؟ که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.

وی افزود: لکن در خصوص فقه با اقتضائاتی مواجه هستیم. نکته اول؛ ماهیّت فقه است به عبارت دیگر ماهیّت خود فقه یک دانش بشری است و دانش بشری همواره تکامل پذیر است یعنی در متن هر دانشی یک ایجاد، یک پردازش، در جاهایی به اوج رسیدن، و یک جاهایی نیز توقف هایی دارد و فقه هم از این ویژگی دانش ها مستثنی نیست. لذا استاد مبلغی قاعده ای در این زمینه دارند که متأثر از فلسفه علم است و آن اینکه اگر فقه ما ذات اش یک ذات متکامل است طبیعتاً زمانه ما نیز یک تحوّلات و تکاملاتی نسبت به زمان گذشته خواهد داشت.

این پژوهشگر حوزوی اظهار داشت: نکته دوم این که باید بین فقه و شریعت تفاوت قائل شویم. در دیدگاه استاد مبلغی شریعت اوسع از فقه است. فقه ما به عنوان یک دانش بشری و به تبع اقتضائات زمان و مکانی که داشته است بخشی از شریعت و نه همه آن را فعال کرده است لذا اگر ما قائل هستیم شریعت جامع و شامل بوده و قرار است مدیریّت جهانی را به عهده بگیرد و در زمان حضرت حجّت(عج) این مدیریت به اوج خود برسد پس چه ظرفیّت هایی در درون شریعت وجود دارد که ما هنوز آن ظرفیّت ها را فعال نکرده ایم؟

وی ادامه داد: رسالت امروز ما ایجاب می کند ظرفیت های شریعت را فعال کنیم. استاد مبلغی می‌گویند دو ظرفیت ویژه در شریعت وجود دارد یکی در بحث جامعیت و دیگری در بحث تکثر موضوعات است؛ ظرفیت هایی که در فقه موجود ما کم است. همچنین استاد معتقدند توصیفات نباید وارد فقه ما بشوند، هر چند که فقه به توصیفات نیازمند است لکن باید از جای دیگری تأمین بشود.

حجت الاسلام موسوی ابراز داشت: نکته سوم این که فقه ما نیازمند به تکامل و تحوّل است. فقه موجود متأثر از کلامی است که خواجه نصیرالدّین طوسی و علامه حلّی بنا کردند اما از نگاه استاد مبلغی، ما بعد از حکمت متعالیّه، تحوّلات گسترده ای را در فقه و در حوزه دین شناسی شاهد بودیم. تحول بزرگی که در حوزه فلسفه اتفاق افتاد و به طبع آن در حوزه کلام، و سپس در حوزه‌ الهیّات، نتایجی را در حوزه فقه به دنبال خواهد داشت به‌خصوص تأملات عمیق مرحوم اصفهانی، حضرت امام، شهید مطهری و علامه طباطبایی، ظرفیّت هایی را برای تکامل و فعالیت فقه ایجاد کرده است که ضرورت دارد فقهای جدید آن ظرفیّت را به خدمت بگیرند.

وی افزود: استاد معتقدند فقه باید بر پایه نظریّات فلسفی و کلامی شکل بگیرد لذا یکی از ظرفیّت هایی که حکمت متعالیّه برای ما ایجاد کرده است یعنی با توجه به تأمّلات دقیقی که شده ظرفیت های عمیق تری از معارف دینی را می توان فعال کرد به خصوص در حوزه علّل الشرایع، حکمت احکام و ملحوظات شارع.

حجت الاسلام موسوی در پایان با بیان اینکه تأسیس فلسفه فقه از ظرفیت های مهم حکمت متعالیه بود، گفت: عرفای ما در زمینه اسرار الشّریعه بحث های خوبی داشتند و مجموع این مباحث ادامه داشته تا رسیده به حضرت امام، علامه طباطبائی، شهید مطهری و دیگران که در این زمینه کارهای جدّی انجام داده اند تا فلسفه‌ فقه تأسیس شود. ۳۱۳/۴۲